Rond 1918 werd bij Plateelbakkerij en Pijpenfabrieken Zenith het eerste sieraardewerk gemaakt. Tot die tijd stond het familiebedrijf in een lange traditie van pijpenmakers. De asbak rechtsboven is een van de vroegste experimenten met plateel (objectnummer 04673). Het is gemaakt van klei die ook werd gebruikt voor de vervaardiging van kleipijpen. Daarna werd er al snel overgegaan op meer geschikte klei voor plateel.

In de jaren twintig was de art deco-stijl enorm populair. Zenith speelde daarop in met kleurrijke ontwerpen met geometrische vormen. Drie vazen, bedoeld voor de grote Wereldtentoonstelling in 1925, vormden een artistiek hoogtepunt van de fabriek. Jan van Schaik en de broers Wim en Toon van Ham ontwierpen elk een unieke vaas, ook wel unica genoemd, voor de Parijse beurs (objectnummers 06311, 06312 en 06313).

Around 1918, Plateelbakkerij en Pijpenfabrieken Zenith began producing decorative pottery for the first time. Up to that point, this family-run factory had a long-standing tradition of making clay pipes. The ashtray at top right is one of its earliest attempts at pottery (objectnumber 04673), made from the same type of clay used for their pipes. Not long afterwards, the factory transitioned to a clay more suited to pottery production.

The Art Deco style was hugely popular during the 1920s. Zenith responded to this trend with vibrant decorations featuring geometric patterns. Among the factory’s highlights were three vases made for the prestigious World Exhibition in 1925. Jan van Schaik and the brothers Wim and Toon van Ham each designed a unique vase, also known as a ‘unica’, especially for the Paris exhibition (objectnumbers 06311, 06312 and 06313)..

Om plateel te maken, giet je vloeibare klei in een gipsen mal. Dat bak je in een hete oven voor een dun, verfijnd soort aardewerk. In Gouda zaten tal van plateelfabrieken, waar plateelschilders het aardewerk met de hand decoreerden. Zij brachten moderne stijlen als de art nouveau tot uiting op vazen, serviezen en wandborden. Deze industrie zorgde voor veel werkgelegenheid in de stad, want beschilderd plateel was in de vroege 20e eeuw zeer modieus.

Gouda pottery (‘Gouds plateel’) is made by pouring liquid clay into a plaster mould and then firing it in a hot kiln to produce a thin, delicate type of earthenware. Gouda was home to numerous plateel factories, where painters decorated objects such as vases, tableware and wall plates by hand in modern styles like Art Nouveau. This industry provided many jobs in the city, as painted pottery was very fashionable in the early 20th century. 

Siervaas voorzien van decor 'Zon en Zomer', 1924
fabriek: Plateelbakkerij en Pijpenfabrieken Zenith, Gouda
ontwerp: Toon van Ham (1894-1984)
modelnummer 68
signatuur: TvH (Toon van Ham)
inv.nr. 06313 (schenking 1985)

Deze drie vazen werden als unica gemaakt in opdracht van de Plateelbakkerij Zenith voor de Wereldtentoonstelling van 1925 te Parijs. De vaas van Van Schaik met de abstracte voorstelling werd niet in Parijs geëxposeerd, de andere twee wel.